Elektronik Hakem Sistemleri Güven Testinde: Wimbledon'da Teknoloji Tartışması

Elektronik Hakem Sistemleri Güven Testinde: Wimbledon'da Teknoloji Tartışması

Geçtiğimiz Pazar günü Wimbledon merkez kortunda yaşanan bir olay, tenis dünyasında insan-hakemlerin yerini alan teknolojik sistemlerin ne kadar güvenilir olduğunu bir kez daha gündeme taşıdı.

Rus tenisçi Anastasia Pavlyuchenkova, rakibi Sonay Kartal’ın topunun dışarı çıktığını açıkça gördüğünü belirtti. Televizyon tekrarları da bu görüşü destekliyordu. Ancak oyunun hakemi değil, elektronik çizgi sistemi Hawk-Eye sessiz kaldı. Bu nedenle puan tekrarlandı ve Pavlyuchenkova, o anı kaybederek tepki gösterdi:

“Oyunum elimden alındı.”

Sistemin Açıklaması: İnsan Hatası, Makine Suskunluğu

Olay sonrasında yapılan açıklamaya göre, Hawk-Eye sistemi yanlışlıkla devre dışı bırakılmıştı. Bu olayın ardından organizasyon, sistemin manuel olarak kapatılmasını imkânsız hale getiren bir güncelleme yaptı.

Hawk-Eye: Mükemmel Teknoloji mi, Eksik Adalet mi?

Hawk-Eye, topun ve oyuncuların hareketlerini 12 farklı kamera ile izliyor ve yapay zekâ yardımıyla kararlar alıyor. Sistem, kararlarını farklı tonlardaki seslerle anında paylaşıyor.
Ancak teknolojinin hassaslığına rağmen, sporcular arasında sisteme dair güven eksikliği devam ediyor.

İngiliz tenisçi Emma Raducanu, daha önce teknolojik kararlardan duyduğu memnuniyetsizliği dile getirmişti. Buna karşılık eski Wimbledon şampiyonu Pat Cash, sistemin insan gözünden çok daha az hata yaptığını ve tercih edilmesi gerektiğini savunuyor.

“Evet, bilgisayarlar da yanılabilir. Ama insanlar genellikle daha çok hata yapar. Bu yüzden teknoloji daha güvenilir.”

İnsan mı Daha Adil, Makine mi Daha İsabetli?

Cambridge Üniversitesi’nden Prof. Gina Neff, teknolojik sistemlerin kuralları uygulama konusunda başarılı olduğunu, ancak insanların adalet duygusunun hâlâ makinelere göre farklı bir yerde durduğunu vurguluyor:

“Bir makine yalnızca önceden tanımlanmış kurallara göre karar verir. İnsan ise durumu, niyeti ve bağlamı göz önünde bulundurur.”

Ona göre esas mesele, insan ve makine arasında bir rekabet değil, bir denge kurabilmek.

Futbol Dünyasında da Benzer Tartışmalar

Bu güven krizi sadece tenise özgü değil. Futboldaki VAR sistemi de zaman zaman benzer tartışmalara yol açıyor. 2024’te Tottenham-Liverpool maçında, yanlış ofsayt kararı büyük yankı uyandırdı. Premier Lig bu hatayı “önemli bir insan hatası” olarak nitelendirdi.

Verilere göre VAR, “kritik anlarda” %96,4 doğruluk oranına sahip. Ancak sporda bazen tek bir hata bile şampiyonlukları ya da küme düşmeleri belirleyebiliyor. Bu nedenle Norveç, VAR sistemini kaldırmayı ciddi şekilde tartışıyor.

Yapay Zekâya Karşı Duyulan Güvensizlik Her Alanda

Benzer güven sorunları, teknolojinin kullanıldığı diğer alanlarda da karşımıza çıkıyor. Örneğin, milyonlarca kilometre test edilen otonom araçlar, insan sürücülere göre daha az kaza yapıyor. Ancak yapılan anketlerde halkın %37’si bu araçlarda seyahat ederken kendini “çok güvensiz” hissediyor.

Sağlık sektöründe bile, yapay zekâ radyologlardan daha isabetli teşhisler koysa da hastaların çoğu hâlâ gerçek bir doktordan ikinci bir görüş almak istiyor.